Finlandia jest oficjalnie demokratyczną republiką parlamentarno-gabinetową, której głową państwa jest prezydent, choć za oficjalne prowadzenie kierowniczych ról w państwie odpowiada formalnie premier – głowa fińskiego rządu. Finlandia nie od zawsze mogła pochwalić się takim ustrojem i właściwie dopiero od niedawna funkcjonuje jako demokratyczna republika parlamentarno-gabinetowa. Jak układały się jej losy na przestrzeni wieków i jak wygląda dziś sprawowanie władzy w Finlandii?
Finlandia kiedyś i dziś
Konstytucja obowiązująca obecnie w Finlandii została przyjęta dopiero 1 marca 2000 roku, a więc zaledwie 19 lat temu. Nie jest to jednak data, którą należy utożsamiać z oficjalnym czasem powstania samego państwa. Finlandia pojawiła się po raz pierwszy na mapie w 1917 roku, tuż po upadku władzy carskiej w Rosji, kiedy to Finom udało się wreszcie wyzwolić spod ich rządów i uzyskać niepodległość. Same tereny Finlandii znajdowały się od zawsze pod obcym panowaniem. Początkowo obszar dzisiejszej Finlandii zajmowali Szwedzi, którzy zamieszkując je od czasów średniowiecza zostali wyparci ze swoich terenów w 1809 roku, kiedy to na ponad 100 lat obszar przejął pod swoją władzę ówczesny Związek Radziecki.
Wspomniana wcześniej konstytucja przyjęta w 2000 roku nie była pierwszą, która pojawiła się w nowo powstałej Finlandii. Pierwsza, uchwalona w 1919 roku po odzyskaniu niepodległości konstytucja fińska określała państwo jako republikę półprezydencką. Dziś obowiązująca konstytucja to właśnie dokument z 2000 roku, według którego Finlandia działa w ramach systemu parlamentarno-gabinetowego.
Rola prezydenta w Finlandii
Kadencja prezydenta w Finlandii trwa sześć lat, a ta sama osoba może odbyć maksymalnie dwie kadencje następujące po sobie. Osobę wyznaczoną do pełnienia roli głowy państwa wybiera się podczas bezpośrednich wyborów prezydenckich. Na chwilę obecną pozycję lidera państwa Fińskiego piastuje Sauli Niinistö. Wśród najważniejszych zadań ciążących na prezydencie Finlandii znajdują się między innymi mianowanie premiera, kanclerza sprawiedliwości, przewodniczącego i członków Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego, a także arcybiskupa i biskupów wiodącego w Finlandii kościoła ewangelicko-habsburskiego. Prezydent ma możliwość rozwiązania parlamentu, prawo kontroli administracji, prawo inicjatywy ustawodawczej i veta ustawodawczego, a jako głowa państwa pełni też funkcję najwyższego zwierzchnika sił zbrojnych Finlandii.
Parlament i rząd, czyli fińska Eduskunta
Fiński parlament, czyli Eduskunta jest wybierany przez społeczeństwo w trakcie wyborów, które w przeciwieństwie do wyborów prezydenckich odbywają się tu co 4 lata. Parlament fiński liczy 200 osób i jest parlamentem jednoizbowym. Do jego podstawowych zadań i funkcji należą między innymi funkcja ustawodawcza, funkcja kontrolna (zgodnie z którą Eduskunta ma możliwość egzekwowania odpowiedzialności parlamentarnej i konstytucyjnej wobec rządu), oraz funkcja kreacyjna, dająca Parlamentowi możliwość powoływania Parlamentarnego Ombudsmana i jego zastępcy, audytorów państwowych i ich zastępców, a także gubernatorów Banku Finlandii. Ponadto to właśnie Eduskunta wybiera z pomocą prezydenta swojego premiera oraz sędziów Sądu Najwyższego.
Ciekawym elementem systemu sprawowania władzy w Finlandii jest całkowita niezależność sądownictwa od egzekutywy i legislatury. Choć Parlament wybiera sędziów Sądu Najwyższego, ci podejmują swoje decyzje niezależnie od panującej władzy. Co równie ciekawe, w Finlandii nie istnieje instytucja sądu konstytucyjnego, a podważenie zgodności ustaw z konstytucją jest tu w świetle prawa zwyczajnie niemożliwe.
Po latach zmagań z obecnością obcych ludów na terenie Finlandii i sprawowania rządów przez zupełnie obce im kraje, Finowie mogą cieszyć się dziś własnym ustrojem zbudowanym na podstawie przemyślanej i uznawanej przez społeczeństwo konstytucji. Dzięki przekazaniu głosu wyborcom i całemu społeczeństwu, wiele osób jest tu zwyczajnie zadowolonych z panującego ustroju i w przeciwieństwie do wielu państw kontynentalnej Europy nie narzeka się tu zbyt mocno na problemy z władzą państwa.
Dowiedź się więcej również na temat rodziny królewskiej w Danii.
zdjęcie prezydenta Finlandii – wikipedia.pl