Søren Aabye Kierkegaard (ur. 5 maja 1813 w Kopenhadze, zm. 11 listopada 1855) do dziś uznawany jest za jedną z najważniejszych legend literackich Danii. Jako filozof, poeta romantyczny i teolog, w swoim krótkim życiu zasłynął między innymi jako jeden z prekursorów filozofii egzystencjalnej w chrześcijaństwie. Określany między innymi jako „Sokrates Północy”, Kierkegaard wywarł znaczący wpływ na rozwój XX-wiecznej filozofii i teologii, jednocześnie zyskując miano jednego z najważniejszych twórców literackich Skandynawii tamtych czasów. Kim był, co tworzył i dlaczego do dziś jest doceniany przez filozofów, pisarzy i psychologów?
Wpływ religii chrześcijańskiej na twórczość
Søren urodził się w domu, w którym głęboka religijność połączona z obsesją ojca na punkcie grzechu znacząco wpłynęły na to, jak kształtowała się osobowość i myśl młodego twórcy i przyszłego filozofa. Ojciec już od małego próbował zakorzenić w synu poczucie religijnego posłannictwa i duchowości, czego najlepszym przykładem są utrzymane w całej jego twórczości motywy i nawiązania do religii. To między innymi z powodu swojego dzieciństwa Søren studiował filozofię i teologię, przygotowując się do pełnienia urzędu pastora w Kościele ewangelickim. Jego życie potoczyło się jednak nieco inaczej, a szczególne piętno wywarły na nim zerwane zaręczyny z wieloletnią partnerką w czasach młodości. Osoba tak nadwrażliwa jak Søren, wychowana w surowej atmosferze wiary i przesadnej religijności musiała rozpocząć własne poszukiwania własnej identyfikacji w wierze i w naturalny sposób sprzeciwić się instytucjonalności Kościoła.
Filozoficzne eseje i poezja romantyczna
Søren w swojej twórczości inspirował się przede wszystkim dziełami poetów romantycznych, przez co sam nigdy nie stworzył całkowicie własnego systemu filozoficznego. Jego dzieła są pełne osobistych, poetyckich myśli rozprawiających się z jego własnymi wątpliwościami natury etyczno-religijnej. Filozof odwoływał się co prawda w swoich esejach do podstawowych zagadnień z teorii bytu i poznania, jednak jego wnioski były całkowitym przeciwieństwem dominującej wówczas filozofii racjonalizmu heglowskiego. Niestety, za życia Søren nie poznał właściwie zasięgu i wpływu swoich przemyśleń na życie i myślenie innych – jego prace obeszły się właściwie bez echa i dopiero po wielu latach zaczęły być doceniane w kategoriach kunsztu literackiego i filozoficznego.
O czym myślał Søren Aabye Kierkegaard?
Myśl filozoficzna duńskiej legendy literackiej zdecydowanie odbiegała od tego, do czego przyzwyczajeni byli filozofowie i twórcy tamtych czasów. To właśnie Kierkegaard jako pierwszy próbował opisać świat subiektywny nie jako jedną z dziedzin bytu, nie jako myśl o bycie, ani nawet jako byt pozaludzki. Jego koncepcja, według której jednostka odnajduje swoją subiektywność wyłącznie poprzez świadomość grzechu w obliczu Boga była niewątpliwie nietypowa, ale została przyjęta później między innymi przez teologię protestancką i filozofie niezależne od tradycji religijnej. To właśnie te wydarzenia doprowadziły do tego, że dziś uznaje się go za legendę literatury i filozofii Danii – Søren wyprzedzał filozofią swoje czasy.
Z jakimi dziełami duńskiego twórcy warto się zapoznać? Wśród ważniejszych prac wymieniane są przede wszystkim tytuły takie jak: „O pojęciu ironii z nieustającym odniesieniem do Sokratesa”, „ Albo–albo”, „Bojaźń i drżenie. Choroba na śmierć”, „Powtórzenie”, „Pojęcie lęku” „Okruchy filozoficzne. Chwila”, oraz „Wprawki do chrześcijaństwa”. Nie jest to z pewnością literatura łatwa, a jej zrozumienie wymaga umiejętności zgłębiania myśli filozoficznej i zrozumienia miejsca, w jakim znalazł się autor w trakcie ich tworzenia. Ich treść zna więc niewielu, ale sama myśl i idee szerzone przez Sørena tkwią w umysłach wielu filozofów po dziś dzień.
|
Zapraszamy do przeczytania innych artykułów o tematyce literackiej: |